ރަށްވެއްސަކަށް ވުމަށް އެރަށެއްގައި މެދުނުކެނޑި 5 އަހަރު އުޅެން ޖެހޭ އުޅުން ބާޠިލް ކުރުމުގެ ދަޢުވާ

އަޅުގަނޑާއި، ސ.ހިތަދޫ ނަސީމީ މަންޒިލް ބަދުރުއްދީން ނަސީމް އާއި ދެމީހުންގެ ނަމުގައި، ދަޢުލަތަށް ރައްދުވާގޮތަށް، 8 ފެބްރުއަރީ 2009 ވަނަ ދުވަހު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓަށް ހުށަހެޅި ދަޢުވާ އެކޯޓުން ވަނީ ބަލައިގެންފައެވެ. މިއީ ޤާނޫނެއްގެ މާއްދާއެއް ޤާނޫނު އަސާސީއާ ޚިލާފުވާތީ، އެމާއްދާ އުވާލަން ހުށަހަޅާފައިވާ ދުސްތޫރީ މައްސަލައެކެވެ.

ދަޢުވާގެ ޚުލާސާ

ޤާނޫނު ނަންބަރު 78/46 ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށެއްގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވުމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ 2 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ވަނީ؛ "މިޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްދެވޭ މީލާދީގޮތުން 16 އަހަރު ފުރިފައިވާ މީހުން ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްދޭނީ، އެމީހަކު ދިރިއުޅުމުގެ ގޮތުން މެދުކެނޑިމެއްނެތި 5 އަހަރުދުވަހު އުޅެފައިވާ ރަށެއްގައެވެ. އެއްރަށެއްގައި 5 އަހަރު ހޭދަކޮށްފައި ނުވާނަމަ، އެމީހެއްގެ ބައްޕަ ނުވަތަ މަންމަ ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވިފައިވާ ރަށެއްގައެވެ. މިގޮތުން ރަޖިސްޓަރީ ކޮށްދެވޭ މީލާދީގޮތުން 16 އަހަރު ނުފުރޭ ކުދިން ރަޖިސްޓަރީކޮށްދޭނީ، އެކުއްޖެއްގެ ބަލަދުވެރިޔާ އެދޭ، އެކުއްޖާގެ މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ ރަށްވެހިވެފައިވާ ރަށެއްގެ ރަށްވެއްސެއްގެ ގޮތުގައެވެ." މިފަދައިންނެވެ.

ޤާނޫނު އަސާސީގެ 41 ވަނަ މާއްދާ ގެ (ށ) ގައި ވަނީ؛ "ދިވެހިރާއްޖޭގައިމީހުން ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރިވުމާއި، އެއްރަށުން އަނެއް ރަށަށް ހިޖުރަކުރުމުގެ ޙައްޤު ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ." މިފަދައިންނެވެ.

ޤާނޫނު އަސާސީގެ 16 ވަނަ މާއްދާ ގެ (ހ) ގައި ވަނީ؛ "މި ބާބުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަން އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލަކާ ޚިލާފު ނުވާނޭ ގޮތުގެމަތީން ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވާކަން މި ޤާނޫނުއަސާސީ ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ.

އަދި މިއިން އެއްވެސް ޙައްޤެއްގެ ނުވަތަ މިނިވަންކަމެއްގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިފެހެއްޓޭނީ މި ޤާނޫނުއަސާސީއާ ތަޢާރުޟްނުވާ ގޮތެއްގެމަތީން، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ޤާނޫނަކުންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ޤާނޫނަކުންވެސް އެއިން ޙައްޤެއްގެ ނުވަތަ މިނިވަންކަމެއްގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިފެހެއްޓޭނީ، މިނިވަން ދީމިޤްރާޠީ މުޖްތަމަޢެއްގައި މިފަދަ ޙައްޤެއް ނުވަތަ މިނިވަންކަމެއް ހިފެހެއްޓިދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ މިންވަރަކަށެވެ." މިފަދައިންނެވެ.

ޤާނޫނު ނަންބަރު 78/46 ގެ 2 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ވަނީ، ޤާނޫނު އަސާސީގެ 41 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ލިބިދީފައިވާ މީހުން ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރި ވުމުގެ ޙައްޤު ހަނިކޮށްފައެވެ. މިޙައްޤު ހަނިކޮށްފައި މިވަނީ ޤާނޫނު އަސާސީގެ 16 ވަނަ މާއްދާގައި ބުނާ މިނިވަން ދީމިޤްރާޠީ މުޖްތަމަޢެއްގައި މިފަދަ ޙައްޤެއް ނުވަތަ މިނިވަންކަމެއް ހިފެހެއްޓިދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ މިންވަރަކަށް ވުރެ އިތުރަށެވެ.

އެހެންކަމުން އަޅުގަނޑުމެން ދަޢުވާ ހުށަހަޅާފައި ވާނީ، ޤާނޫނު އަސާސީގެ 41 ވަނަ މާއްދާ ގެ (ށ) އިން ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދޭ ވަޒަންވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފަށް ހަނިކޮށްފައިވާތީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 78/46 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށެއްގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވުމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ) 2 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) ބާޠިލްކޮށްދިނުމަށެވެ.

މައްސަލަ ހުށަހެޅި ސަބަބާއި ލަނޑުދަނޑި

މި ދަޢުވާ ހުށަހެޅި ފަހުން އަޅުގަނޑާއި ދިމާވި ތިލަދުންމަތީ އުތުރު ބުރީ ރަށެއްގެ ކައުންސިލަރަކު ބުނީ، އޭނާ މަޤާމާއި ހަވާލުވީ ފަހުންވެސް، ވަރަށް ކުޑައިރުއްސުރެ އެރަށުން ބޭރުގައި އުޅެމުންދާ، އެރަށަށް ނިސްބަތްވާ ޢުމުރުން 60 އަހަރުން މަތީގެ މީހަކު އެރަށުގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވުމަށް އެދި ހުށަހެޅި ކަމަށާއި، އޭނައަށް ދޭން ޖެހުނު ޖަވާބަކީ ރަށްވެއްސަކަށްވުމާ ބެހޭ ޤާނޫނުގެ 2 ވަނަ މާއްދާ ކަމަށެވެ. އެއީ ވަރަށް ގިނަ މީހުން ތަޖުރިބާކުރަމުންދާ ހިތްދަތިކަމެކެވެ.

އެމީހެއްގެ އަމިއްލަ ރަށް ނޫން ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރިވުމަކީ، ރަށްވެއްސަކަށް ވުމާ ބެހޭ ޤާނޫނު މިހާރު އޮތް ގޮތުން، ވަރަށް ބޮޑު ތަކުލީފެކެވެ. ހަޤީޤަތުގައި މީހުން ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރި ވުމުގެ "ޙައްޤު" ފުރިހަމައަށް ލިބޭނީ އެރަށެއްގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވެވިގެންނެވެ. ރަށަކުން ބިމެއް ނުވަތަ ފެލެޓެއް ލިބޭނީ، އެރަށެއްގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވެވިގެންނެވެ. ރަށެއްގެ ރަށްވެއްސަކަށް ނުވެވި އެކަން ކުރުމަކީ ދަތި ކަމަކެވެ. ހުޅުމާލޭގެ ގޯއްޗަކަށް، ހުޅުމާލޭ ފްލެޓަކަށް އެދި ގުރުލުމުގައި ބައިވެރިވުމަށް ހުށަހެޅެނީވެސް މާލޭގެ ރަށްވެއްސަކަށް ވެވިގެންނެވެ. ވަކި ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރިވާން އެހެން ރަށަކަށް ނިސްބަތްވާމީހަކު ބޭނުންނަމަ، އޭނާ އަށް މިޖެހެނީ، އެރަށުގައި މެދުނުކެނޑި 5 އަހަރު އުޅޭށެވެ. މިއީކީ މިނިވަން ޑިމޮކްރެޓިކް މުޖުތަމައެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ މިންވަރެއްނޫނެވެ. ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލު ފަރުމާވެވި، ޕްރޮވިންސްތައް އަމިއްލަ ފައިމައްޗަށް ބަރޯސާވެގެންދާއިރު، ވަޒަންވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ހަނިކޮށްފައި އޮތުމަކީ ތަރައްޤީއަށް އެޅޭނެ އެންމެ ބޮޑު ހުރަހެވެ.

ފޮރިން އިންވެސްޓަރުންނަށް ރާއްޖެ ހުޅުވާލާ ވާހަކަ އަޅުގަނޑުމެން ދައްކާއިރު، އެންމެ ފުރަތަމަ ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ދިވެހިރާއްޖެ ހުޅުވާލަން ވީއެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ކޮންމެ ރަށެއްގައިވެސް ފަސޭހައިން ވަޒަންވެރި ވެވެންޖެހޭނެއެވެ. އަސާސީ ޙައްޤުގެ ބޭނުން ނަހަމަ ގޮތުގައި ނުހިފޭނެ އުޞޫލުތަކެއް ޤާއިމް ކުރުމަކީ ނެތް ކަމެއްނޫނެވެ. ނަމަވެސް އެ ފަދަ އުޞޫލަކީ ރައްޔިތުނަށް ބޮޑު ތަކުލީފަކަށް ވެގެންނުވާނެއެވެ. ވާންޖެހޭނީ އިންސާފުވެރި އުޞޫލަކަށެވެ. ރަށްވެހިކަމާ ބެހޭ ޤާނޫނުގެ 2 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އުވާލުމަށް، އަޅުގަނޑާއި ބަދުރު، ހުށަހަޅައިގެން މިއުޅޭ މައްސަލަ ކާމިޔާބު ވެއްޖެނަމަ، ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ވަޒަންވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ލިބިގެންދާނެއެވެ. އެމާއްދާ ބާޠިލްވުމުގެ މާނައަކީ އެމާއްދާއިން ބާރުލިބިގެން ހަދާފައިވާ އެންމެހާ ޤަވާއިދުތައްވެސް ބާޠިލް ވުމެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކޮންމެ ދިވެހިރައްޔިތަކަށްވެސް ކޮންމެ ރަށަކުންވެސް ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދުމުގެ ފުރުޞަތު ތަނަވަސް ވެގެންދާނެއެވެ. އަޅުގަނޑު އުއްމީދު ކުރަނީ ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤު ފުޅާ ކުރުމަށް މިކުރާ މަސައްކަތަށް، ދައުލަތުން ހުރަސްނާޅުއްވާނެ ކަމަށެވެ.

ރަށްވެއްސަކަށް ވުމަށް އެރަށެއްގައި މެދުނުކެނޑި 5 އަހަރު އުޅެން ޖެހޭ އުޅުން ބާޠިލް ކުރުމުގެ ދަޢުވާ

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އައްޑޫ އަށް އިތުރު ގޮނޑިއެއް ހޯދުމަށް ދަފްތަރު ދޫކޮށް އަތޮޅަށް ރަޖިސްޓްރީ ބަދަލުކުރޭ

އިޞްލާޚު ކުރެވި މިދިޔަ 2008 އޮގަސްޓް 7 ގައި ތަޞްދީޤު ކުރެވުނު ޤާނޫނު އަސާސީގައި ވާގޮތުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އަތޮޅުތައް ތަމްސީލު ކުރާނެ މެންބަރުން ކަނޑައަޅަނީ އެއަތޮޅެއްގެ އާބާދީއަށް ބަލައިގެންނެވެ. މިގޮތުން އާބާދީގެ ފުރަތަމަ ފަސްހާސް މީހުންނަށް އަދި އާބާދީގައި ފަސްހާސް ހަމަނުވާ ކޮންމެ އަތޮޅަކުން ދެމެންބަރުން ހޮވާނެއެވެ. އާބާދީގައި ފަސްހާސް ހަމަވެފައި، އިތުރުވާ ކޮންމެ ފަސްހާސް މީހަކަށް އިތުރު އެއް މެންބަރު އެއަތޮޅަކުން ހޮވާނެއެވެ. މެންބަރުން ހޮވުމުގައި ކޮންމެ އަތޮޅަކުން، އާބާދީގެ ނިސްބަތުން އެއަތޮޅަކުން ހޮވަންޖެހޭ މެންބަރުންގެ ގޮނޑީގެ އަދަދަށް، އެއަތޮޅެއް ވަކި އިންތިޚާބީ ދާއިރާތަކަށް ބަހަންވާނެއެވެ. ކޮންމެ އިންތިޚާބީ ދާއިރާއަކުން ހޮވޭނީ ސިއްރު ވޯޓުލައިގެން އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބޭ ކެނޑިޑޭޓެވެ.

މިހާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީ މަރުހަލާގައިވާ އިންތިޚާބީ ދާއިރާތައް ކަނޑައެޅުމާ ބެހޭ ބިލުގެ ޑްރާފްޓްގައި ވާ އުޞޫލުގެ ދަށުން، ނޮވެމްބަރ 2008 ގެ ނިޔަލަށް ރާއްޖޭގެ އާބާދީއަށް ބަލައިގެން، އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ވަނީ މަޖިލީހުގައި ހިމެނޭނެ އަތޮޅުތަކުގެ ގޮނޑީގެ އަދަދު ކަނޑައަޅުއްވައި އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ ވެބްސައިޓްގައި ޢާއްމުކުރައްވާފައެވެ. 6 އަތޮޅަކުން ދެމެންބަރުން، 7 އަތޮޅަކުން 3 މެންބަރުން، 4 އަތޮޅަކުން 4 މެންބަރުން، 2 އަތޮޅަކުން 5 މެންބަރުން، 1 އަތޮޅުން 6 މެންބަރުން އަދި މާލެއިން 11 މެންބަރުންނާއެކު މުޅިޖުމްލަ 76 މެންބަރުން ހޮވުމަށް އިލެކްޝަންސް އިން މިހާރު އެވަނީ ކަނޑައަޅުއްވައި އިޢުލާންކުރައްވާފައެވެ.

އިލެކްޝަނުން ގޮނޑި ކަނޑައެޅުއްވުމުގައި މާލޭ މުނިސިޕަލްޓީގެ ޚާއްސަ ދަފްތަރުގައި ތިބި 7045 މީހުން މާލޭގެ އާބާދީގައި ހިމަނުއްވައި، މާލޭގެ ކޮންމެ އިންތިޚާބީ ދާއިރާއަކަށް، ދަފްތަރު ނަންބަރު ތަރުތީބުން، ހަމަހަމައަށް ދަފްތަރުގައި ތިބި މީހުން ހިމަނުއްވައި ގޮނޑި ބައްސަވައިފިއެވެ. މީގެ ސަބަބުން މާލެއަށް އެއްގޮނޑި އިތުރު ވެގެންދެއެވެ. ދަފްތަރު ގައި ތިބި މީހުން އެމީހުން ނިސްބަތްވާ ދާއިރާތަކަށް ނިސްބަތްކޮށް އާބާދީ މުރާޖަޢާކޮށްފިނަމަ މާލެއިން އެއްގޮނޑި މަދުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް އަތޮޅުތަކުން އެއްގޮނޑިއަށްވުރެ ގިނަ ގޮނޑި އިތުރުވާނެއެވެ. އިންތިޚާބީ ދާއިރާތަކުގެ ބިލް އެއޮތީ އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީ ސްޓޭޖްގައެވެ. އެބިލްގެ ބަހުޘް މަރުހަލާގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ބައެއް މެންބަރުން ވިދާޅުވީ ދަފްތަރަކީ އުވާލަންޖެހޭ އެއްޗެއްކަމަށެވެ. ދަފްތަރު އުވާލުމާއި މެދު ސަރުކާރުގެ ބައެއް އިސްވެރިންގެ މެދުގައި ހިޔާލުތާފާތު ވުމެއް އެބައުޅެއެވެ.

ދަފްތަރަކީ ރާއްޖެތެރޭ ނިކަމެތި ރައްޔިތުން މާލެ ޖަމާކުރަން މައުމޫނުގެ ސަރުކާރުން ޖައްސަވާފައިވާ ދަންތުރައެކެވެ. ރެފިއުޖީ ލިސްޓެކެވެ. މާލޭ މުނިސިޕަލްޓީގެ ޚާއްސަ ދަފްތަރުގައި ރަޖިސްޓްރީ ވުމުން، އެމީހެއްގެ އައިޑީ ކާޑުގައި ދާއިމީ އެޑްރެހުގެ ގޮތުގައި އޮންނަނީ އެމީހެއްގެ ދަފްތަރު ނަންބަރެވެ. އެއެޑްރެހަކީ މުނިސިޕަލްޓީގައި އޮންނަ ފޮތެކެވެ. އޭގައި ރަޖިސްޓްރީވުމުން ނޫނީ މާލެ ސަރަހައްދުން ފްލެޓާއި ގޯތީގެ ގުރުލުމުގައި ބައިވެރިވެވޭ ކަމަކަށްނުވެއެވެ. އޭގެންކުރާ އަދި ކުރެވޭނެ އެހެން ބޭނުމެއް އަމުދަކުން މުސްތަޤުބަލްގައި ނެތެވެ. މިއަދު އެތައްބަޔަކު މިވަނީ މި ދަފްތަރަކާހެދި މަގުމަތި ވެފައެވެ. އެންމެ ކުޑަމިނުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އެމީހަކު ނިސްބަތްވާ ދާއިރާއިން މެންބަރުން ކަނޑައެޅުމުގައި ޝާމިލް ވުމުގެ ފުރުޞަތުވެސް ގިނަބަޔަކަށް ގެއްލިގެންދަނީއެވެ. އެއްގޮތަކަށްވެސް އެކަމަށް ޖާގަދީގެން ނުވާނެއެވެ.

ދަފްތަރު ގައި ތިބޭ މީހުންނަށް އެކަނި ފްލެޓްތަކުގެ ގުރުލުމުގައި ބައިވެރިވުމަކީ މިހާރު ޤާނޫނުއަސާސީ ތަންދޭ ކަމެއްނޫނެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ކޮންމެ ރަށެއްގެ ރައްޔިތަކަށްވެސް ހަމަހަމަކަމާއެކު އެފުރުސަތު ލިބެންޖެހޭނެއެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީގެ ރޫހަކީ އެއީއެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ރޫހުވެސް ހުރީ އެގޮތަށެވެ. ވުމާއެކު މާލޭ މުނިސިޕަލްޓީގެ ދަފްތަރު މިހާރުން މިހާރަށް އުވާލައި، ކުރިއަށް މިއޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބަށް ދާއިރާތައް ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރީން، ދަފްތަރުގައި ތިބި މީހުން ނިސްބަތްވާ ދާއިރާއެއްގައި އެމީހުން ރަޖިސްޓްރީކޮށް، އިންތިޚާބީ ދާއިރާތައް ކަނޑައެޅުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ތަމްސީލުވުން ހަމަހަމަގޮތެއްގައި ފުޅާކުރަން އެބަޖެހެއެވެ.

ނޮވެމްބަރ 2008 ގެ ނިޔަލަށް އައްޑޫގައި އޮތީ 29564 މީހުންގެ އާބާދީއެކެވެ. އެއާބާދީއަށް ޖެހެނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ 6 ގޮނޑިއެވެ. އައްޑު އަތޮޅަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން 7 ގޮނޑި ލިބޭނީ އާބާދީގައި 30000 މީހުން ހަމަވެގެންނެވެ. ގޮނޑިއެއް އިތުރު ވުމަށް އައްޑޫ އިން މަދުވަނީ އެންމެ 436 މީހުންނެވެ.

ނޮވެމްބަރ 2008 ގެ އާބދީީއަށް ބަލައިގެން ގޮނޑިތަކުގެ އަދަދު ކަނޑައަޅުއްވާފައިވަނީ، 15 ފެބްރުއަރީ 2009 ގެ ކުރިން އިންތިޚާބު ބޭއްވުމުގެ މަޤްސަދުގައެެވެ. ނަމަވެސް މިހާރު މިދާގޮތުން އިންތިޚާބު މިއޮތީ ނުހަނު ފަސްވެފައެވެ. އެހެންކަމުން އަތޮޅުތަކުގެ ގޮނޑީގެ އަދަދު ކަނޑައެޅިގެންދާއިރު، ދަފްތަރުގައި ތިބި ރާއްޖެތެރޭގެ ރައްޔިތުން އެމީހުންގެ ވަޒަނުގައި ރަޖިސްޓްރީވެ، އެކަމުގައި އެމީހުން ނިސްބަތްވާ ދާއިރާގެ މަޞްލަހަތަށް އިސްކަންދިނުމުގެ ފުރުޞަތު ނުލިބޭންވީ ހަމަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތެވެ. އެޙައްޤު ނުލިބިއްޖެނަމަ ކޯޓު އެހެރީ މާދުރެއްގަނޫނެވެ.

ޚާއްސަކޮށް އަޅުގަނޑަކީ އައްޑުއަތޮޅަށް ނިސްބަތްވާ އައްޑޫއަށް ކުރިއެރުމާއި ކާމިޔާބު ލިބުން އެދޭ އައްޑުއަތޮޅުގެ ދަރިއަކަށް ވާހިނދު، މާލޭ މުނިސިޕަލްޓީގެ ދަފްތަރުން ވަކިވެ އުފަން ފަޚުރުވެރި އައްޑުއަތޮޅަށް ރަޖިސްޓްރީ ބަދަލުކޮށް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އައްޑޫގެ ތަމްސީލުވުން ބޮޑުވާނެ ގޮތަށް ޢަމަލުކޮށްދެއްވުމަށް، ދަފްތަރުގެ ރަޖިސްޓްރީގައި ތިއްބެވި އައްޑޫގެ (2000) ދެހާހެއްހާ ރައްޔިތުންނަށް އިލްތިމާސް ކުރަމެވެ.

ނިގޯވާ ކޫދަކާއް ކިރައް ނިލިބޭހެއް. ދަފްތަރި ތިބި އައްޑޫ މީހުންގެ ތެރެއިން ވީހެއި ގިނަ ބާކިއެ ދާއިމީ އެޑްރެސް އެމީހަކާގެ ރަށަށް ބަދަލު ކެރައު. އަދި މި މެސެޖާ ވީހެއިއަސް ގިނަ ބާކިންނަށް އަނގުވައި ދެއު. އަފިރިންނަށް 7 ގެނޑި ލިބޭއްވޭހެއް. ލިބޭނެއި ހޯދާއް ހިނގަގެން.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އައްޑޫ އަށް އިތުރު ގޮނޑިއެއް ހޯދުމަށް ދަފްތަރު ދޫކޮށް އަތޮޅަށް ރަޖިސްޓްރީ ބަދަލުކުރޭ

އޮފީސްތަކެއްގެ ބަދަލުގައި ތީމުގޭގައި ސުޕްރީމްކޯޓު ޤާއިމް ކުރުން އައުލާކަންބޮޑު

މައުމޫނުގެ 30 އަހަރުވީ ޒަމާންވީ ވެރިކަން ނިމިދިޔައިރު، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ދިރިއުޅުއްވުމަށް ޚާއްސަ ކުރެވިފައިވީ ރިޔާސީ ގަނޑުވަރު "ތީމުގެ" އެވެ. އެއީ މައުމޫނުގެ ދައުރުގައި ބިނާ ކުރެވުނު ޝާހީ ގަނޑުވަރެކެވެ. ވަތަން އެދޭ އިއްތިޙާދުގެ ބުރަ މަސައްކަތުން ޝާހީ ވެރިކަމުގެ އުސްމިންތަކުން މައުމޫނު ހަމަ ބިމަށް ތިރި ކުރެވި، އެޙުދުމުހުތާރު ވެރިކަމުގައި ސިއްކަ ޖެހުނުތާ، ދެމަސް ވެގެން ދިޔައިރުވެސް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމަށް އިންތިޚާބުވެވަޑައިގަތް މުޙައްމަދު ނަޝީދު، ތީމުގޭގައި ދިރިއުޅުއްވާ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ.

މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނިމުމަށްފަހު ރަސްމީ ގޮތުން ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ތީމުގެ ބޭނުން ކުރެވުނީ، އަދި އެ ގަނޑުވަރަށް ވަދެލުމުގެ ފުރުޞަރު ގިނަ ދިވެހިންނަށް ލިބިގެން ދިޔައީ، ސުމުއްވުލް އަމީރު އަލްމަރުހޫމް އިބްރާހިމް ނާސިރު ރަންނަބަނޑޭރި ކިލެގެފާނު ނިޝާން ޣާޒީ އިއްޒަތްދީނުގެ އިއްޒަތްތެރި ވެރިޔާގެ ޖަނާޒާގެ ކަންތައްތައް ކުރިއަށް ދިޔަ، 22 ނޮވެމްބަރ 2008 ވީ ހޮނިހިރު ދުވަހުއެވެ.

ރައީސް އަންނި ވެރިކަން ހޯއްދަވަން ނިމިދިޔަ 2008 ވަނަ އަހަރުގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ދެވަނަ ބުރުގެ އިތުރަށް ފުރަތަމަ ބުރުގެ ކެމްޕޭން ތެރޭގައިވެސް ލައްކަ ގިނަ ވަޢުދު ވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެއް ވަޢުދަކީ އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމެއްގައި ތީމުގެ ބޭނުންފުޅު ނުކުރައްވާނެ ކަމުގެ ވަޢުދެވެ. ހުރިހާ ވަޢުދެއް އަދި ފުރިހަމަ ނުކުރެވުނަސް އަދާ ހަމައަށް ނަޝީދު ތީމުގެ ބޭނުންފުޅެއް ނުކުރައްވައެވެ. ނަޝީދު ދިރިއުޅުއްވަނީ އަނބިކަނބަލުންގެ ލައިލާ އަލީ ގެކޮޅު ކަމަށްވާ މ.ޔާގޫތު ގޭގައި ކަމަށްވެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚަބަރު ފީތާތަކުން މިހަފްތާގައި އަޅައިގަތް ހެއްވާ ޚަބަރަކީ، ތީމުގޭގައި ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކެއް ޤާއިމް ކުރެއްވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ކަމަށް ރައީސް އޮފީހުގެ ޕްރެސް ސެކެރެޓަރީ މުހައްމަދު ޒުހައިރު ވިދާޅުވި ޚަބަރެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކޮލެޖު ސެނެޓާއި ޗާންސެލަރގެ އޮފީހާއި ދިވެހި ބަހާއި ތާރީހަށް ހިދުމަތް ކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒާއި, ނޭޝަނަލް ލައިބުރަރީއާއި ނޭޝަނަލް އާރޓް ގެލަރީގެ އިތުރަށް މެރިން ރިސާޗު ސެންޓަރު ގެ އޮފީސް ހިމެނޭ ކަމަށެވެ. މިއީ ވިސްނާލަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.

އަދުގެ ރައީސަކީ އަދި ކިތަންމެ އާދައިގެ ދިރިއުޅުއްވުމެއް ބޭނުންފުޅު ބޭފުޅަކަށް ވިޔަސް، އެމަނިކުފާނުގެ ސަލާމަތީ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމަކީ ދިވެހި ސިފައިންގެ ވާޖިބަކަށް ވާހިނދު، އެކަންތައް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ސިފައިންގެ ބޭކަލުން ކުރިއަށް ގެންދެވި ނަމަވެސް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މ.ޔާގޫތުގެ ބޭނުން ކުރެއްވުމަކީ ސަލާމަތީ ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ސިފައިންގެ ބައެއް ބޭބޭކަލުން ގަޔާވާ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން ކުރައްވާފައިވާ އަދި ކުރައްވަމުންދާ ބޭފުޅުންގެ އިނާޔަތްތަކާއި ބެހޭ ބިލު އެއޮތީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމިޓީ މަރުހަލާގައެވެ. ވެލާނާގޭގައި އެހެރަގެން ޢިމާރާތްކުރެވޭ އުސްވެގެންވާ ބިނާއަކީވެސް ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތައް ޤާއިމް ކުރަން ހަމަޖެހިފައިވާ މާސިންގާ ތަނެކެވެ. ނެޝެނަލް އާރޓް ގެލެރީ ހުންނަންޖެހެނީ ޗައިނާ ސަރުކާރުގެ އެހީގައި އަޅަމުންދާ ދާރުލްއާޘާރުގެ ޢިމާރާތުގައެވެ. ތީމުގެ އަށް ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކެއް ބަދަލު ނުކުރެވިގެން އޮފީސް ނުހިންގިގެން އުޅޭކަށް އަދި ނުވެއެވެ.

ތީމުގެ ފަދަ އަގުބޮޑު ޚަރަދު ބޮޑު ބިނާއެއް ވާންޖެހޭނީ ޤަދަރު ލިބިގެންވާ، ޤަދަރު ލިބެން ޖެހޭ، ބަޔެއް ނުވަތަ މަސައްކަތެއް އެތާ ތެރޭގައި ޤާއިމްކުރެވިފައިވާ ތަނަކަށެވެ. ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތް ކުރާ ޤައުމީ މަރުކަޒު ނުވަތަ މެރިން ރިސާޗް ސެންޓަރުގެ ޢިމާރާތް، ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ވުރެ ޝާހީ ހައިބަތު ބޮޑު"ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ފެނުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއްނޫނެވެ. މިހާރު ސުޕްރީމް ކޯޓު ޤާއިމް ކޮށްފައިވާ ޢިމާރާތަކީ އަދި އެންމެ އެކަށީގެންވާ ތަނެއް ކަމަށް އަޅުގަނޑެއް ނުދެކެމެވެ. ސްޕްރީމް ކޯޓަށް ޝައީޢަތްތައް އަޑުއަހަން އަޅުގަނޑު ވަދެއުޅެމެވެ. ފަނޑިޔާރުންގެ ބެންޗާއި ވަކީލުންގެ ބެންޗާއި އަޑުއަހަން ވަންނަމީހުންގެ ގޮނޑިތަކުން ފުރިބާރުވެފައިވާ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ޝަރީޢަތް ހިނގަމުންދާ މާމަލަމުގައި އެކަނިވެސް ޖާގައިގެ ދަތިކަން ބޮޑުކަން އެތަނަށް ވަދެލުމުން ފެންނާނެއެވެ.

އެހެންކަމުން ތީމުގޭގައި، ޒިންމާދާރުކަން ކުޑަ އޮފީސްތަކެއް ޤާއިމް ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓު ތީމުގޭގައި ޤާއިމް ކުރުން އައުލާކަން ބޮޑުވެގެން ވެއެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މުޙައްމަދު ނަޝީދު މުލިއާގެ އަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލު ކުރައްވަންވީއެވެ. މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގެ ހައިބަތާއި ޤަދަރު ނައްތާލަން ބަޔަކު ބޭނުންވިޔަސް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިބަތާއި، ދައުލަތުގެ ބާރުތަކުގެ ޤަދަރު ނައްތާލެވޭ ފަދަ ކަންކަން ކުރުމަކީ ގޯހެކެވެ. ހެޔޮވެރިކަމަކީ ހަމަ އެކަނި ނަންބޯޑު ބަދަލުވުމެއްނޫނެވެ.

އޮފީސްތަކެއްގެ ބަދަލުގައި ތީމުގޭގައި ސުޕްރީމްކޯޓު ޤާއިމް ކުރުން އައުލާކަންބޮޑު

Installing a New Parliament and Constitutional Hollowness

Existing Transitional Parliament consists of 50 members; 8 appointed and 2 members elected from each 21 administrative divisions. New Parliament consists of around 76 members, elected from separate electoral constituencies, representing a seat for almost every 5000 person.

In order to establish the first parliament under the August 2007 ratified constitution, parliamentary election shall be held before 15th February 2009, and newly elected parliament shall be convened before 1st March 2009 according to article 296 (a) and 296 (b) respectively.
Article 296 (a) of the constitution “The first election of members to the People’s Majlis to be held under this Constitution shall be held before 15 February 2009.”

Article 296 (b) of the constitution “The People’s Majlis elected in accordance with article (a) shall after taking and subscribing the oath of office and assumption of office, hold the first meeting of the first People’s Majlis elected under this Constitution, before 1 March 2009.

Article 296 (b) is referring to the first meeting of the parliament elected in accordance with article 296 (a), that is before 15th February 2009. So if Parliamentary election is not held before 15th February 2009, first meeting of the newly elected parliament need not be held before 1st March 2009.

Nobody can legally convince me that the new/first parliament elected after 15th February 2009, convened after 1st March 2009 will be illegitimate. Constitution clearly indicates that nothing is illegal unless it is forbidden by constitution or laws. Constitution does not forbid electing the new/first parliament after 15 the February 2008 or 1st March 2009.

According to article 294 (a) of the constitution, current transitional parliament will continue until a new/first parliament is established.

Article 294 (a) of the constitution “The People’s Majlis in existence at the commencement of this Constitution shall continue until such time as the first elections of the People’s Majlis under this Constitution are held, and election of members and assumption of office by the members.”
Maldives will not face a constitutional hollowness even if parliamentary elections are not held before 15th February 2009 or 1st March 2009. Nonetheless, if President cross his constitutional boundaries, a coup is probable.

BUT it is not reasonable to delay the parliamentary election by saying that there is no constitutional hollowness.

According to article 295 (a) of the constitution, one of the four main responsibilities of Parliament at the transitional period is to do all things necessary to facilitate the elections specified in the(transitional) Chapter in the manner provided herein (transitional chapter).
Parliament on 25th December 2008, decided to go to recess, while two vital bills have been tabled for debate. Parliamentary elections bill and Electoral Constituencies bill is required to conduct parliamentary elections before 15th February 2009. Article 295 (a) clearly indicates that its parliament’s responsibility to facilitate necessary laws to conduct the elections specified in the transitional chapter.

The one and only constitutional hollowness we face is that the constitution does not give anyone or any institution any legal right to deal with any possible constitutional hollowness.

Our utmost legal obligation is to defend and respect the constitution. It is parliament’s legal obligation to facilitate the laws to conduct the election. I believe they will fulfill their duty. It is candidate’s legal obligation to campaign now, instead of waiting to bargain for time at the eleventh hour. So better launch the parliament campaign and avoid the political hollowness.

Installing a New Parliament and Constitutional Hollowness